Het Landbouw-Economisch Bericht van het LEI, onderdeel van Wageningen UR, biedt jaarlijks een overzicht van de ontwikkelingen in de sector. Op 26 juni kwamen de nieuwe resultaten naar buiten.
De Nederlandse land- en tuinbouw deed het goed in 2006. Een tegenvallende productie in Europa leidde tot hoge prijzen, waardoor de inkomens in de meeste productietakken stegen. In Europees verband staan de landbouw de komende jaren nog aanzienlijke aanpassingen te wachten, doordat het accent in het beleid verder verschuift van agrarische productie naar plattelandsontwikkeling. Zowel in Europa als wereldwijd zal de landbouw steeds meer de invloed ondervinden van veranderende vraag- en aanbodverhoudingen.
Voor veel Nederlandse land- en tuinbouwbedrijven was 2006 een goed jaar. Per bedrijf bedroeg het totale gezinsinkomen gemiddeld 68.000 euro, wat meer is dan in de vijf jaar daarvoor. De productiewaarde van de land- en tuinbouw steeg in 2006 met 6%, vooral door hogere prijzen. De kosten stegen ook, maar minder sterk en de subsidies gingen omhoog.
Het aantal land- en tuinbouwbedrijven zakte in 2006 met 2,9% tot onder de 80.000. Een verdere daling wordt voorzien.
Paddenstoelenteelt
In 2006 is de productiewaarde van de paddenstoelenteelt in Nederland opnieuw gedaald (-4%) vanwege een daling van de teeltoppervlakte. De opbrengstprijzen lieten een lichte stijging zien ten opzichte van 2005. In totaal werd in Nederland 225 miljoen kilo champignons geproduceerd met een productiewaarde van 220 mln. euro.
Exportvolume gedaald
De totale export van verse Nederlandse champignons bedroeg in 2006 bijna 78,5 miljoen kilo. Meer dan de helft werd uitgevoerd naar het Verenigd Koninkrijk.
Daarnaast hadden Duitsland (25%) en Frankrijk (15%) een aanzienlijk aandeel in de export. Ten opzichte van 2005 is het exportvolume afgenomen met 5,4%. Dit is voornamelijk het gevolg van een daling van de afzet in Duitsland en in mindere Frankrijk en Zweden.
Op de Duitse en Engelse markt voor verse champignons wordt steeds meer de concurrentie gevoeld van vooral Polen. Ook bij champignonconserven ondervindt het Nederlandse product concurrentie van Polen, en daarnaast van Frankrijk, China en Spanje. Circa 90% van de export van verse champignons wordt door 11 exporteurs gerealiseerd. Dit zijn gespecialiseerde exporteurs; meer dan 75% van hun exportomzet betreft champignons. Ook zijn er enkele tientallen kleinere exporteurs van verse champignons.
Lichte stijging in de consumptie
In de eerste helft van 2006 hebben de Nederlandse huishoudens meer paddenstoelen (+2%) gekocht dan vorig jaar. De toename geldt zowel champignons als overige padde stoelen (o.a. kastanjechampignon en oesterzwam). De gemiddelde consumentenprijzen van alle soorten paddestoelen waren in de eerste zes maanden hoger dan het jaar ervoor. Het aandeel van de supermarkten in het door de detailhandel verkochte volume champignons steeg van 85% in 2002 naar 90% in 2005. Dit is ten koste gegaan van de afzet via de markt en de groentewinkel.
Aantal bedrijven
Het aantal champignonbedrijven is in 2006 met ruim 10% afgenomen ten opzichte van het jaar ervoor en tot onder de 300 gezakt. Hiermee heeft de daling in het aantal champignonbedrijven van de afgelopen jaren zich doorgezet. In vergelijking met 2000 is het aantal bedrijven bijna gehalveerd. Het areaal is in 2006 gedaald tot 77 hectare; een afname van ruim 9% in vergelijking met 2005 (fi guur 8.6). Belangrijke verklarende factor voor deze krimp is het slechte tot matige bedrijfsresultaat van de afgelopen jaren. Op circa 47% van de teeltoppervlakte en bij 22% van de bedrijven werd in 2006 machinaal geoogst.
Sterke afname aantal kleine bedrijven
In de jaren 2001-2006 is de al eerder ingezette schaalvergroting in de champignonsector onverminderd doorgegaan. De gemiddelde teeltoppervlakte per bedrijf nam in deze periode toe van ongeveer 2.050 m2 naar circa 2.700 m2, een stijging van ruim 30%. Deze toename is mede het gevolg van een daling van het aantal kleine bedrijven. Ten opzichte van 2001 is het aantal kleine bedrijven (< 1.500 m2) gedaald met 50%. Ter vergelijking: het aantal bedrijven met een teeltoppervlakte groter dan 5.000 m2 nam slechts af met 8%.
Terugblikkend op de afgelopen 20 jaar blijkt het aandeel van de kleine bedrijven afgenomen te zijn van ruim 80% in 1986 naar 55% in 2006.
In 2006 behoorde nog slechts 16% van de totale teeltoppervlakte aan deze kleine bedrijven toe. Het aandeel van de grote bedrijven (> 5.000 m2) is sterk gegroeid; naar 13% in 2006. Deze bedrijven hadden in 2006 iets meer dan helft van de totale teeltoppervlakte in eigendom.
Bedrijfsresultaten
De bedrijfsresultaten voor champignons staan al enkele jaren onder druk. Na opnieuw een verslechtering van de bedrijfsresultaten in 2005, heeft in 2006 een licht herstel plaatsgevonden. Vooral bij snijbedrijven, die produceren voor de conservenmarkt, is de situatie verbeterd. Door een lager internationaal aanbod lagen de prijzen voor conservenchampignons op een hoger niveau dan het jaar ervoor. Ook de gestegen vraag had een positief effect op de prijzen.
Doordat de plukbedrijven de laatste jaren gemiddeld betere resultaten boekten dan de snijbedrijven zijn in 2006 diverse telers overgestapt op de productie voor de versmarkt.
Desondanks noteerden de prijzen voor verse champignons een kleine plus. Dit kwam mede doordat het Nederlandse product twee keer kon profi teren van een flinke productiedaling in Polen, eerst als gevolg van kou en later door warmte.
Aan de kostenzijde kreeg men ook te maken met prijsstijgingen. Door de hogere energieprijzen stegen niet alleen de kosten van gas en elektriciteit, maar ook van compost. Ook de uurlonen zijn in 2006 iets gestegen. Gemiddeld namen de totale kosten met 2-3% per m2 toe. Per saldo resulteerde dit in een ongeveer gelijkblijvende rentabiliteit voor de plukbedrijven en een licht herstel van de rentabiliteit van snijbedrijven.
Het gezinsinkomen uit bedrijf nam toe van circa 26.000 euro in 2005 tot gemiddeld 35.500 euro.
Doordat de resultaten al jaren lang onder druk staan, liggen de investeringen op een laag niveau. Het uitstaande bedrag aan leningen bij de bank is in 2006 wederom gedaald.
Zie ook: Bedrijfsvergelijking: snijders op kostprijsniveau
