Elk jaar in december geeft het Landbouw Economisch Instituut (LEI) informatie over actuele economische ontwikkelingen in de land- en tuinbouw. Het gaat dan vooral om de financiële resultaten die het afgelopen jaar zijn behaald, in vergelijking met eerdere jaren.
De totale land- en tuinbouw laat volgens het LEI een stijging van de productprijzen zien, gevoed door een wereldwijde toename van de vraag bij een krap aanbod. Het inkomen bleef in 2007 ongeveer gelijk aan 2006. Het aantal bedrijven bleef fors dalen.
De champignonbedrijven zagen in 2007 de resultaten verder verbeteren door wat hogere prijzen, vooral voor verwerkte champignons. De rentabiliteit komt op een redelijk hoog niveau en het geraamde gezinsinkomen uit bedrijf biedt enige ruimte voor besparingen. Sinds voorlopig dieptepunt van de champignonteelt in 2005 klimt daarmee de sector langzaam verder uit het dal, zo kan worden geconcludeerd uit de cijfers.
Structuur
Het aantal bedrijven met champignons neemt de laatste jaren telkens aanzienlijk af. In 2007 heeft deze trend zich doorgezet. Het aantal bedrijven daalde met liefst 14% ten opzichte van het jaar 2006 (van 283 naar 243 bedrijven). Hiermee is de daling van het aantal bedrijven in 2007 groter dan de afgelopen jaren. De totale oppervlakte champignons is in 2007 echter wel ongeveer gelijk gebleven aan die in 2006 (70,5, resp. 70,4 hectare).
De relatief grote daling van het aantal bedrijven in verhouding tot de totale oppervlakte betekent een toename van de gemiddelde teeltoppervlakte per bedrijf met 16,3 % (ruim 0,04 ha naar 2.896 vierkante meter).
Opbrengsten en kosten
De champignonteelt heeft dit jaar, evenals vorig jaar, te maken met een hoge infectiedruk en daardoor een lage productie. Hierdoor is de fysieke opbrengst per m2 ongeveer gelijk aan vorig jaar. De problemen hebben te maken met de slechte kwaliteit van de compost. Een mogelijke oorzaak is de wisselvallige kwaliteit van het stro, één van de grondstoffen voor compost. Dit heeft geleid
tot een verminderde kwaliteit van de producten. De champignons zijn veel korter houdbaar en geven een lagere opbrengst. De teelt heeft evenals vorig jaar te kampen met groene schimmel en mollen. Door deze concurrerende schimmels kunnen productieverliezen optreden van wel 40 tot 50%. Zowel in de verse markt als de verwerkende industrie was het verminderde aanbod merkbaar.
De telersprijzen lagen dit jaar boven het niveau van 2006, vooral van industriechampignons. Door een tekort aan champignons bij verwerkers waren de prijzen voor verwerkte champignons hoger dan de prijs die retailers voor verse champignons betaalden. Hierdoor besloot een aantal telers om champignons machinaal te snijden in plaats van handmatig te plukken en genoegen te nemen met een mindere kwaliteit. Van het totale areaal champignons in 2007 werd 52% machinaal geoogst, een stijging van circa 4% ten opzichte van het jaar ervoor. Gemiddeld genomen stegen de prijzen met circa 5%.
De export van verse champignons is in de periode januari tot en met september met bijna 18% gedaald ten opzichte van 2006, tot ongeveer 49.000 ton. Op de twee grootste afzetmarkten, Verenigd Koninkrijk en in mindere mate Duitsland, werden aanzienlijk minder verse champignons afgezet. In het Verenigd Koninkrijk neemt de vraag naar Brits product toe, terwijl ook Ierland een concurrent op deze markt is. De export naar Frankrijk bleef redelijk stabiel, terwijl de export naar Zweden toenam.
De kosten van de teelt van champignons zijn in 2007 licht toegenomen. Met name de grondstofprijzen zijn gestegen. Naast de prijsstijgingen van stro en dekaarde was er een lichte stijging van de kosten van energie en arbeid. Ook de rentekosten stegen door een hogere rentestand. Gemiddeld stegen de kosten per m2 met circa 2 tot 3%.
Rentabiliteit en inkomen
Door de gestegen opbrengstprijzen en de ongeveer gelijk gebleven productie zijn de opbrengsten in 2007 hoger dan vorig jaar. Tegenover de toename van de opbrengsten staat een lichte stijging van de kosten. Vooral voor snijbedrijven geldt dat de stijging van de opbrengsten de stijging van de kosten overtreft, waardoor de rentabiliteit van deze bedrijven verbeterd is. Plukbedrijven profiteren minder, bij deze bedrijven is hooguit een heel lichte verbetering van de rentabiliteit te zien.
Snijbedrijven
Het herstel dat zich in 2006 voordeed, heeft zich in 2007 voortgezet. De problemen in de teelt leidden ook in concurrerende landen als Polen tot een lage productie. Hierdoor had Polen de grootste moeite om landen in West-Europa te verzekeren van een continue toelevering van champignons. Daarnaast is de concurrentie van China minder groot dan verwacht op afzetmarkten die voor het Nederlandse product belangrijk zijn. Enerzijds doordat de consumptie in China is toegenomen en anderzijds doordat een groot gedeelte van de Chinese export naar landen buiten Europa gaat, zoals Japan en de Verenigde Staten.
Het lage internationale aanbod, de afgenomen concurrentie en de positieve ontwikkeling van de vraag hebben een gunstig effect op de opbrengstprijzen gehad. De verwachte rentabiliteit is daardoor 3 tot 4 procentpunten hoger dan vorig jaar.
Plukbedrijven
Voor verse champignons stegen de opbrengstprijzen beduidend minder sterk dan voor conservenchampignons. De vraag naar verse champignons veranderde nauwelijks, terwijl het aanbod ook niet veel verschilde van vorig jaar. Waarschijnlijk was de stijging van de opbrengstprijzen net voldoende om de gestegen kosten te kunnen compenseren. De verwachte rentabiliteit is daarom
net boven het niveau van vorig jaar, 0 tot 2 procentpunten. In 2007 lijkt het herstel van de resultaten op champignonbedrijven zich door te zetten. De stijging van de gemiddelde opbrengstenkostenverhouding komt vooral toe aan de snijbedrijven. Bij plukbedrijven is de stijging maar heel beperkt.
De toename van de rentabiliteit zorgt voor een stijging van het gezinsinkomen uit bedrijf. Daarnaast heeft ook de stijging van de gemiddelde bedrijfsgrootte een positief effect op het gezinsinkomen uit bedrijf.
Gemiddelden totaal
De gemiddelde opbrengsten-kostenverhouding voor alle champignonbedrijven lag in 2005 op 90 procent, in 2006 op 95 en zal in 2007 tussen de 95 en 99 procent uitkomen.
De gemiddelde gezinsinkomens uit bedrijf voor alle champignonbedrijven was in 2005 26.000 euro, in 2006 53.000 euro en zal in 2007 tussen de 62.000 en 72.000 euro uitkomen.
